Tính khoa học trong phong thủy và kiến trúc hiện đại

Trong kiến trúc hiện đại, phong thủy là yếu tố được sự quan tâm chú ý rất nhiều của các KTS cũng như gia chủ. Từ những điểm lớn như khổ đất, hướng nhà đến những yếu tố chi tiết như sân vườn, cách bố trí vật dụng nội, ngoại thất… tất cả đều có những căn cứ riêng để có được những tọa độ thịnh vượng nhất cho chủ nhà.

Tầm quan trọng là vậy, nhưng hiện tại vấn đề phong thủy nói chung, phong thủy trong kiến trúc, xây dựng nói riêng vẫn chưa có được những nguồn tài liệu chính thống và thực sự đáng tin cậy. Nói theo cách của TS. KTS Doãn Quốc Khoa (Trung tâm nghiên cứu tiềm năng con người) thì có thể khẳng định: Trong hoạt động xây dựng hiện nay, không ít thì nhiều, không chủ động thì bị động, người có hiểu chút ít cũng vận dụng phong thuỷ, người không hiểu hoặc hiểu một cách lơ mơ về phong thuỷ cũng muốn sử dụng một vài nguyên tắc của Phong thuỷ vào một trong những công việc trọng đại: xây dựng nhà ở cho gia đình, lăng mộ cho người thân của mình. Thậm chí nhiều cơ quan nhà nước, các doanh nghiệp cũng bỏ qua một số nguyên lý cơ bản của kiến trúc hiện đại mà sử dụng phong thuỷ trong xây dựng, cải tạo trụ sở, nhà xưởng.

GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính trong Hội nghị

 Có lẽ, trong bối cảnh hỗn loạn này, chúng ta cần tìm ra những giá trị thực của Phong thủy, phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội – văn hóa, khoa học – công nghệ và kỹ thuật hiện tại để có thể kế thừa và loại bỏ những nguyên lý mang tính chủ quan, thần bí không có giá trị thực tiễn ra khỏi hoạt động xây dựng.  

Theo nhận  định của KTS Phạm Cương (Trung tâm NC lý học  Đông Phương): Đứng dưới góc độ Phong thuỷ  mà nói, để công trình kiến trúc tồn tại được trong một thời gian dài thì các yếu tố về cân bằng Âm dương và ngũ hành phải đạt đến mức độ chuẩn mực. Tức là nó phải bao hàm cả yếu tố thẩm mỹ và tính hài hoà cân đối. Khi các yếu tố về Âm Dương và Ngũ hành cân bằng – tức là tính thẩm mỹ, tính hài hoà và cân đối cao – thì tự bản thân công trình sẽ có tác động tích cực đến ý thức con người, khiến người ta trân trọng và có ý nghĩ bảo tồn nó.

Nói cụ  thể hơn như chúng ta cũng biết trong ngôn ngữ tạo hình kiến trúc, sự phối hợp giữa các mảng đối lập tạo nên tính thẩm mĩ công trình (về màu sắc, kiểu dáng, chất liệu). Trong cân bằng có yếu tố cân bằng động và cân bằng tĩnh, nhưng chung qui vẫn cần có sự cân bằng. Để có được sự cân bằng này thì việc điều chỉnh các mảng đối lập nhau như mảng đặc đối với mảng rỗng, phần gồ ghề với phần phẳng nhẵn, miếng có kính đối với phần thịt còn lại, phần diện tích sân vườn và phần diện tích công trình phải tìm được sự hài hoà nghĩa là đạt được những tỉ lệ chuẩn mực. Những yếu tố cần về sự hài hoà trong kiến trúc hiện đại trên đây cũng chính là quan niệm của phong thuỷ với khái niệm hài hoà Âm Dương và tính tương sinh của Ngũ hành.

Quang cảnh Hội nghị

Một câu hỏi lớn đặt ra đó là việc xác định cơ  sở khoa học cho vấn đề phong thủy. Nhiều ý kiến, nhận định được đưa ra. Trong đó, ông Nguyễn Vũ Tuấn Anh (GĐ TT NC lý học Đông Phương) khẳng định: Tính khoa học của Phong thủy được xác định trên cơ sở tiêu chí khoa học cho một phương pháp được coi là khoa học, nếu nó thỏa mãn tiêu chí đó. Nhưng cần phải xác định rằng: Tính hệ thống và nhất quán trong phong thủy Đông phương – một trong những tiêu chí khoa học – chỉ được xác định khi phục hồi trện nguyên lý căn để xuyên suốt của thuyyết Âm Dương Ngũ hành là “Hậu Thiên Lạc Việt phối Hà Đồ”. Không căn cứ trên nguyên lý này thì Phong thủy theo bản văn cổ không có tính hệ thống, tính nhất quán và không có khả năng phản ánh hợp lý một thực tế khách quan làm nền tảng của hệ thống phương pháp luận của nó, cũng như tính hợp lý trong cấu trúc hệ thống của nó. Ngoại trừ hiệu quả ứng dụng.  

Cũng tại buổi hội thảo, nhiều nhà nghiên cứu cũng như  các KTS tham gia đều có chung nhận định, đó là  độ “khó” của vấn đề. Dù sao, phong thủy vẫn là một điều gì đó bí hiểm, khó  hiểu và khó nắm bắt. Nó đòi hỏi tư  duy và sự chính xác cao độ, chứ không đơn thuần như các phép tính. Tuy nhiên, tất cả cũng chung một nhận định, đó là tầm quan trọng của vấn đề này, đó là những vấn đề có cơ sở khoa học rõ ràng chứ không phải là mê tính dị đoan như trước kia chúng ta vẫn thường quan niệm. Vấn đề có vẻ như bí ẩn đó đang ngay càng có sức ảnh hưởng sâu và thể hiện tầm quan trọng tới nền kiến trúc, xây dựng trong hiện tại và tương lai.